آشنایی با اهداف مراکز نوآوری
در دنیای امروز، کارآفرینی بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. علت‌های زیادی را می‌توان برای آن پیدا کرد: افزایشِ نیازِ جوامع به کار، پیشرفت تکنولوژی و نیاز به تحول در محصولات، حاصل شدن تجربیات از سود و ضرر کسب و کارها و نیاز به بازنگری در مشاغل و… آن‌چه که لازم است درباره‌ی آن صحبت کنیم، پیوند کارآفرینی با نوآوری است. اکثر کارآفرینان مشاغلی را ایجاد می‌کنند که نوآورانه باشند. آفریدن یک کار، نیاز به خلاقیت دارد. بنابراین این دو عبارت «کارآفرینی» و «نوآوری» به هم گره خورده‌اند.
کارآفرینان و مراکز نوآوری، طیف گسترده‌ای از اهداف را می‌توانند پوشش دهند. هر کدام از این مراکز، بسته به نوع سرمایه‌ای که به آن‌ها وارد می‌شود، اهداف و چشم‌انداز خود را مشخص می‌کنند. اما به طور کلی اهداف مرکز نوآوری را می‌توان در بعضی کلیات، شناسایی کرد. اگر می‌خواهید بدانید که به چه سازمان‌هایی مرکز نوآوری گفته می‌شود، کار این مراکز چیست و کسب و کارها چگونه از دل آن‌ها زاده می‌شود، این مقاله به شما کمک می‌کند که به پاسخ برسید.
مرکز نوآوری چیست؟
در قدم اول، باید روشن کنیم که مرکز نوآوری چیست؟
مرکز نوآوری بستری برای شکل‌گیری و راه اندازی کسب و کارهاست. عموم کسب و کارهایی که در مرکز نوآوری شکل می‌گیرند، یک هدف روشن دارند «نوآوری در تولید یک محصول» یا «به دست آوردن فرمولی جدید در شیوهی تولید».
بنابراین یک مرکز نوآوری سراغ هر کسب و کاری نمی‌رود. به طور مثال، مرکز نوآوری تک مانو با هدف شناسایی نیازهای روزِ بازار و پر کردنِ خلأ ها فعالیت خود را آغاز کرد.
و برخی از مراکز، در پی اصلاحِ عاداتِ مصرفی هستند. به این معنا که ممکن است، محصولی وجود داشته باشد، اما شیوهی تولید و مصرف آن، به ضرر محیط زیست یا سلامتی افراد باشند. بنابراین باید به دنبال راهی برای بهینه کردن تولید و مصرف بود.
یک مرکز نوآوری، متشکل از افرادی با توانایی‌های گوناگون است. از طراحان و ایده‌پردازان گرفته تا نیروهای اجرایی، مشاوران، مدیران، سرمایه‌گذاران، بازرگانان و بازاریابان و… اما این به معنای بی‌نیازی مرکز نوآوری به جذب افراد دیگر نیست. ممکن است برای راه‌اندازی یک کسب و کار خاص، نیازمند متخصصانی شوند که آن‌ها را ندارند. بنابراین، مراکز نوآوری، به دلیل پویاییِ فضا و تنوع کارها، درهای گشوده‌ای دارند.
از آن‌جایی که اهداف مرکز نوآوری توسعه‌ی علم و به دست آوردنِ شیوه‌های نوین است، عمومِ این مراکز، دانش بنیان هستند. یک مرکز نوآوری دانش بنیان، هم جایی برای یادگیری است و هم جایی برای توسعه و اجرایی کردن تخصص‌ها. از این‌رو ممکن است برخی مراکز نوآوری وابسته به دانشگاه‌ها شکل بگیرند. پیوندِ مراکز نوآوری با آکادمی‌ها یک تعاملِ مرسوم در همه جای دنیاست. مسلماً در کشورهای پیشرفته نرخ این تعامل، بالاتر است. مرکز نوآوری تک مانو از ایده‌های نوین شما و پیشنهاد همکاری استقبال می‌کند. همچنین مرکز نوآوری تک مانو آماده‌ی ارائه‌ی خدمات در زمینه‌های مربوطه(فنی، منتورینگ منابع انسانی، برندینگ و…) به سازمان‌هاست.
مطالعه بیشتر: مرکز نوآوری چیست؟ اهداف و ساختار آن
خدمات مرکز نوآوری چیست؟
برای آن که یک کسب و کار بتواند در مرکز نوآوری شکل بگیرد، مرکز باید بتواند خدماتی در آن راستا ارائه دهد.
به یقین، خدمات مراکز نوآوری با یکدیگر متفاوت هستند. برای مثال، یک مرکز نوآوری که در حیطه‌ی پزشکی کار می‌کند، نمی‌تواند ارائه دهنده‌ی خدماتِ مهندسی باشد! بعضی از مراکز نوآوری، حوزه‌ی کاری متمرکزی دارند، در نتیجه خدماتِ متمرکزی هم دارند. برخی دیگر بینارشته‌ای عمل می‌کنند و یا محدودیت چندانی برای کسب و کارها قائل نمی‌شوند. در چنین مراکزی، تیم‌ها پس از انتخاب ایده، تکمیل می‌شوند. مثلاً، اگر یک ایده‌ی آزمایشگاهی تأیید نهایی شود، متناسب با آن، از متخصصان آزمایشگاه و ژنتیک و… برای تشکیل تیم، دعوت به عمل می‌آورند. این مراکز، محدودیتی در گرایش‌ها ندارند و عموماً تنوع را در ترکیبِ متخصصان لحاظ می‌کنند.
اما به طور کلی، خدمات مرکز نوآوری، باید از ایده تا عرضه را شامل شود. هرچه تسلط مرکز به همه‌ی مراحلِ شکل‌گیری و
توسعه کسب و کار، بیشتر باشد، کسب و کار مستقل‌تر خواهد بود.
در واقع می‌توان گفت، خدمات مرکز نوآوری به اهداف مرکز نوآوری وابسته است.
مراحل شکل‌گیری کسب و کارها در مرکز نوآوری
شکل مرسومِ تشکیلِ کسب و کارها در مرکز نوآوری این است که همه یا اکثر مراحل را به طور مستقل در خود مرکز طی کند. اما اگر مرحله‌ای از کار در توان تیمِ داخلی نبود، به صورت پروژه‌ای، برون‌سپاری می‌شود.
هر کسب و کار، ابتدا از یک ایده استارتاپی شکل می‌گیرد. ایده تبدیل به طرح می‌شود و به دست تیم اجرایی سپرده می‌شود.
مطالعه بیشتر: مراحل بلوغ کسب و کار | از ایده تا اجرا
ایده‌ی اصلی می‌تواند درون خود مرکز نوآوری شکل گرفته باشد و هم می‌تواند به صورتِ سفارشی وارد مرکز شده باشد.
برای مثال، ممکن است یک مرکز نوآوری فقط ایده‌های تیم خودش را اجرایی کند، و یک مرکز نوآوری دیگر، فراخوانِ جذبِ ایده بدهد.
شاید بتوان به جرئت گفت، مهم‌ترین بخش یک مرکز نوآوری، همین اتاق فکرِ تصویب ایده‌هاست. زیرا این ایده‌ها هستند که نوآورانه بودن یا نبودن محصول و کسب و کار را مشخص می‌کنند.
مرحله‌ی بعد، اجرایی کردنِ ایده است. اگر مرکز نوآوری نیروهای لازم جهت پیاده‌سازی طرح را داشته باشد، درون سازمانی کار می‌کند، و اگر نه، به طور فصلی یا برای بلندمدت، نیرو جذب می‌کند.
مراکز نوآوری، همچنین برای اشراف روی بازار و سرمایه، معمولاً تیم بازرگانی و بازاریابی خود را دارند. در غیر این صورت، ممکن است سرنوشتِ سرمایه از دست‌شان خارج شود.
اهداف مرکز نوآوری، سرمایه‌ی مرکز نوآوری
چند و چونِ همه‌ی عواملی که تا کنون برشمردیم، وابسته به یک مسئله‌ی حیاتی است: سرمایه‌گذار مرکز نوآوری کیست؟
یک مرکز نوآوری می‌تواند اهداف دانشگاهی داشته باشد، یک مرکز دیگر اهداف تجاری.
اهداف مرکز نوآوری‌ای که با سرمایه‌ی دولتی تأمین می‌شود بسیار بسیار متفاوت با مرکزی است که سرمایه‌ی خصوصی دارد.
همچنین میزان سرمایه هم تأثیرگذار است. هرچه رقم سرمایه بالاتر باشد، ریسک‌پذیری آن هم بیشتر می‌شود. اما مراکزی که سرمایه‌ی محدودی دارند، نمی‌توانند انتخاب‌های متنوعی داشته باشند و یا ریسک کنند، زیرا بیش از هر چیز باید از سرمایه محافظت کنند.
بنابراین برای آن که بدانید اهداف مرکز نوآوری خاصی چیست، باید بپرسید سرمایه‌ی آن از کجا تأمین می‌شود؟ آیا توان ریسک‌پذیری دارد یا خیر؟ بازگشتِ سرمایه اهمیت دارد یا نتیجه‌ی محصول؟
حتی چشم‌انداز یک مرکز نوآوری متناسب با بودجه‌ی آن ترسیم می‌شود. ممکن است یک مرکز، در سطح داخلی بتواند رقابت کند و مرکز دیگر اهداف بین‌المللی داشته باشد. باید پرسید که آیا محصول قرار است تولید انبوه شود و یا به دست مخاطبانِ محدودی برسد؟
راه و رسم مرکز نوآوری
برای شکل‌گیری یک کسب و کار در مراکز نوآوری، هیچ محاسبات دقیقی وجود ندارد! زیرا «نامعلومی»، سرنوشت هر نوآوری است! یک کسب و کار نوآورانه ممکن است مطابق با محاسباتِ از پیش تعیین شده جلو برود و یک کسب و کار می‌تواند هر محاسبه‌ای را دور بزند.
بنابراین پیش‌بینی و پیش‌گویی در مراکز نوآوری جایی ندارد! اهداف مرکز نوآوری به گونه‌ای باید معین شود که با متغیرهای تولید و بازار، دگرگون نشود.
مراکز نوآوری می‌توانند ساز و کار استارتاپی داشته و یا نداشته باشند. اما بعضی از فاکتورهای کلی در هر دو مشترک است. چیزهایی مانند: اهمیت نوآوری، ریسک‌پذیری، شکوفایی.
یک کسب و کار در مرکز نوآوری، چنان‌چه به شکوفایی برسد، موفقیتی بیش از یک کسب و کار معمولی نصیبش خواهد شد. زیرا خلاقیت و نوآوری در سطحِ کلان‌تری دیده می‌شود.
پس اهداف مرکز نوآوری، بیش از هرچیز به شیوهی سرمایه‌گذاری آن وابسته است.
