هلدینگ یا شرکت مادر چیست؟

شرکت هلدینگ

اگر با فضای کسب و کار تجاری به خوبی آشنا باشید، حتما نام شرکت هلدینگ را شنیده‌اید که نقش بسزایی در اقتصاد امروز جهان دارند. به همین علت این موضوع نیازمند بررسی گسترده‌ای می‌باشد که در این مقاله به آن می پردازیم. شرکت هلدینگ (holding company) که با نام شرکت نگهدارنده نیز شناخته می‌شود، شرکتی است که شرکت‌های زیرمجموعه‌ی آن توسط مدیران و هیئت مدیره‌ی شرکت اصلی کنترل می‌شود. شرکت های هلدینگ به این علت که بخش عمده‌ای از سهام‌های(عام یا خاص) مهم شرکت‌های دیگر را می‌خرند، می‌توانند حق رای و ادعای مدیریتی داشته باشند. به شرکت هایی که شرکت های هلدینگ ادعای مدیریت آن‌ها را دارند، شرکت‌های فرعی گفته می‌شود که البته با این حال شرکت‌های فرعی می‌توانند مدیریت قانونی خود را حفظ کنند اما وابسته به شرکت مادر هستند.

شرکت هلدینگ با اسامی مختلفی چون شرکت مادر، شرکت مالک، شرکت دارنده، شرکت کنترل کننده، شرکت اصلی، شرکت مادر تخصصی، شرکت صاحب سهام، شناخته می‌شوند. مشهورترین نامی که برای آن‌ها استفاده می‌شود، شرکت هلدینگ و شرکت مادر می‌باشد.

شرکت های نگهدارنده، کالا یا خدمات خاصی را تولید و عرضه نمی‌کنند، بلکه فقط با خرید سهام شرکت‌های دیگر خود گروهی از شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند. فقط مالک دارایی‌ها هستند که به عبارت ساده یک یا چند شرکت دیگر را کنترل می‌کند. شرکت های مادر اگر فعالیتی به جز کنترل کردن داشته باشند، شرکت هلدینگ محسوب نمی‌شوند بلکه شرکت سرمایه‌گذاری نامیده می‌شود. شرکت های هلدینگ ریسک صاحبان سهام را کاهش می‌دهند. امروزه این شرکت‌ها جزو موفق‌ترین شرکت‌های جهان هستند که نقش بسیار مهمی را در حوزه‌ی اقتصادی ایفا می‌کنند.

یکی از معتبرترین سهام‌های جهان، سهام شرکت‌های جانسون و جانسون(Johnson & Johnson) است که در واقع یک شرکت هلدینگ محسوب می‌شود. این شرکت دارای سهام مالکیت ۲۶۵ کسب و کار مجزا است. کسب و کارهای آن به سه دسته‌ی اصلی لوازم بهداشتی، دستگاه‌های پزشکی و داروها تقسیم می‌شوند.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاران فرشته 

بیشتر بخوانید: چگونه در استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؟

انواع شرکت های مادر

شرکت های هلدینگ از دو استراتژی پیروی می‌کنند. اول اینکه سهام چه شرکت‌هایی را برای کنترل بخرد و دوم از چه روش مدیریتی برای اداره‌ی شرکت فرعی استفاده کند. این نوع شرکت‌ها بر اساس فعالیت و دامنه‌ی فعالیت موضوع، به دو دسته تقسیم می‌شوند. بر اساس معیار فعالیت، شرکت نگهدارنده یا مادر به دو دسته شرکت دارنده و شرکت کنترل کننده تقسیم می‌شود. شرکت دارنده فقط به خرید سهام مشغول است ولی شرکت کنترل کننده علاوه بر خرید سهام فعالیت بازرگانی نیز دارد. شرکت کنترل کننده بر اساس دامنه‌ی فعالیت به چهار گروه زیر تقسیم می‌شود:

اهداف شرکت مادر

شرکت هلدینگ با سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های فرعی برای دستیابی به دو هدف عمده تلاش می‌کنند که عبارتند از:

• انتخاب اعضای هیئت مدیره برای کنترل فعالیت‌های شرکت
• کسب سود: شرکت نگهدارنده یا مادر سعی کند با خرید سهام سایر شرکت‌ها به عنوان یک سهامدار حرفه‌ای به حداکثر سود ممکن برسد.

مزایای شرکت هلدینگ

1. سهولت بیشتر در دریافت وام

شرکت مادر می‌تواند برای پرداخت وام‌های خود از سرمایه شرکت‌های فرعی دیگر استفاده کند. به این صورت که اگر شرکت مادر برای خرید زیرمجموعه‌ی دیگری نیاز به وام داشته باشد، می‌تواند از سرمایه‌ی سایر شرکت‌های فرعی استفاده کند.

2. دسترسی سریع به بازارهای جهانی

یک شرکت هلدینگ اگر شرکتی نوپا باشد برای ورود به بازارهای جدید می‌تواند با تامین هزینه‌های مالی مناسب، سهام شرکت‌های فعال در زمینه‌ی مورد نظر را خریداری کرده و به سرعت وارد بازار از قبل آماده شده شود. مثلاً اگر یک شرکت هلدینگ بخواهد در زمینه‌ی واردات لوازم آرایشی فعالیت کند، می‌تواند با خرید سهام یک شرکت تولید لوازم آرایشی وارد بازارهایی که از قبل آماده شده‌اند بشود.

3. کسب اعتبار بین المللی

امروز شرکت های هلدینگ یا مالک در سراسر دنیا از اعتبار تجاری بالایی برخوردار هستند. به همین علت هم به راحتی می‌تواند وارد بازارهای بین‌المللی شده و به فعالیت بپردازند.

4. افزایش سرمایه و تنوع دارایی‌ها

شرکت مالک می‌تواند با خرید سهام شرکت های فرعی، بانک سرمایه‌ی خود را بزرگ‌تر و متنوع‌تر کند و ریسک سرمایه‌پذیری را برای آن‌ها کاهش دهد.

معایب شرکت های هلدینگ

از معایب شرکت های مادر می‌توان به دو عامل زیر اشاره کرد:

• مالیات به طور نسبی افزایش می‌یابد.
• انحلال پذیری اجباری شرکت‌های تابعه به سادگی اتفاق می‌افتد.

انگیزه‌ی دولت‌ها برای تشکیل شرکت های مادر

• هنگامی که شرکتی در آستانه‌ی ورشکستگی باشد، با کمک شرکت هلدینگ می‌تواند نجات پیدا کند.
• به کمک شرکت مادر می‌توان به یکپارچه سازی بخش‌های مختلف کمک کرد.
• شرکت نگهدارنده می‌تواند اعمال شرکت‌های دولتی را کنترل کند.
• با شرکت های هلدینگ بازده مالی و عملیاتی نهایی افزایش می‌یابد.

انواع روش‌های مدیریتی برای کنترل شرکت های تابعه یا فرعی

روش اول: برنامه ریزی استراتژیک

مدیران شرکت هلدینگ با در دست داشتن اطلاعات کافی از شرکت‌های تابع، به طراحی اصلی برنامه‌ها می‌پردازند و مسئولیت شرکت‌های تابعه را در چارچوب معینی مشخص می‌کنند‌.

روش دوم: کنترل مالی

از این رو شرکت های فرعی با آزادی کامل به رقابت با یکدیگر پرداخته و شرکت مادر فقط در نقش یک سهامدار عمل می‌کند.

روش سوم: کنترل استراتژیک

شرکت هلدینگ با برنامه‌ریزی برای تشکیل یک برنامه‌ی مشخص و اصلی سعی بر ایجاد یک توافق بین شرکت‌های تابع برای انجام برنامه را دارد.

راه‌های کنترل شرکت های فرعی توسط شرکت هلدینگ

• کنترل کردن با مالکیت محدود
• با مشخص کردن هیئت مدیره برای شرکت های تابعه به کنترل آن‌ها می‌پردازند.
• با مشخص کردن تعیین بودجه برای شرکت های تابع به کنترل آن‌ها می‌پردازند.
• صورت‌های مالی تلفیقی

شرکت های مادر در بازار بورس ایران

شرکت های هلدینگ متعددی در بازار بورس ایران در حال فعالیت هستند که می‌توان از بین آن‌ها موارد زیر را نام برد:

• توسعه و سرمایه گذاری صنعت غدیر
• سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی
• سرمایه‌گذاری دارویی تامین
• گروه سرمایه گذاری سایپا
• گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو