اگر بخواهید حامیان استارتاپ‌ها را بشناسید، به طور کلی، پنج مورد را می‌توانیم به شما معرفی کنیم. همان‌طور که در جدول زیر می‌بینید، سه مورد از حامیان استارتاپ‌ها، در برگیرنده‌ی کسب و کارها هستند و دو مورد سرمایه‌گذاران.در این مقاله قصد داریم به بررسی سرمایه‌گذاران خطرپذیر بپردازیم.
برای مطالعه بیشتر در مورد حامیان استارتاپ ها بر روی حامی مورد نظر کلیک کنید.
| مراکز شتابدهنده | مراکز رشد/ انکوباتور | استارتاپ استودیو | سرمایه‌گذاران فرشته | سرمایه‌گذاران خطرپذیر |
|---|---|---|---|---|
| Accelerator | Incobator | Startup studio | Angel Investors | Venture Capital |
سرمایه‌گذار خطرپذیر ׀ Venture capital
کلمه‌ی venture با کلمه‌ی adventure به معنای «ماجراجویی» هم‌خانواده است. venture capitalها کسانی هستند که سرمایه‌شان را در راهی پر ریسک صرف می‌کنند. معنای ماجراجویانه در این‌جا مفرح نیست، بلکه مسیری نامعلوم است که روی برد و باخت آن نمی‌توان به تمامی حساب کرد. این سرمایه‌گذاران، افرادی هستند که ترجیح می‌دهند جسورانه کار کنند و نه محافظه‌کارانه! اما چرا آن‌ها خطر را ترجیح می‌دهند؟ زیرا در صورتی که کسب و کار نتیجه‌ی مطلوبی بگیرد، سود بسیار هنگفتی عاید سرمایه‌گذاران خطرپذیر خواهد شد.
خطر بزرگ؛ سودِ هنگفت
سرمایه‌گذاران خطرپذیر آن دسته از افرادی هستند که احتمال به دست آوردن سودِ بیشتر را به سودهای جزئی یا رکود اقتصادی ترجیح می‌دهند. آن‌ها در کسب و کارهایی سرمایه گذاری می‌کنند که کمتر کسی جرئت ورود به آن را پیدا می‌کند؛ همان‌طور که این بیزینس‌ها ریسک بالایی دارند، نتیجه‌ی مالی قابل توجهی هم خواهند گرفت.
سرمایه گذاران خطرپذیر، پس از سرمایه‌گذاران فرشته وارد کار می‌شوند. سرمایه‌گذاران فرشته به شکل‌گیری و تولید محصول کمک می‌کنند و سرمایه‌گذاران خطرپذیر به توسعه‌ی آن. درواقع، آن‌ها سرمایه‌شان را صرف کسب و کارهایی می‌کنند که شکل گرفته‌اند و حالا نیازمند گسترش بازار خود هستند.
مطالعه بیشتر: چگونه در استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؟
سرمایه‌گذاران خطرپذیر و استارتاپ‌ها
سرمایه‌گذاران خطرپذیر عموماً با استارتاپ‌ها همکاری می‌کنند. استارتاپ‌ها کسب و کارهای نوپا هستند که به دلیل نوآور بودن، مورد توجه بازار قرار می‌گیرند. احتمالاً با نام «سیلیکون ولی» آشنا هستید؛ جایی که بسیاری از برندهای معروف فعالیت‌شان را از آن‌جا آغاز کردند. «دره‌ی سیلیکون» منطقه‌ی ظهور کسب و کارهایی است که در ابتدا یک استارتاپ بودند و در طول زمان رونق گرفتند و تبدیل به برندهای بزرگ شدند.
سرمایه‌گذاران خطرپذیر با شناخت این کسب و کارهای نوپا، بازار آن‌ها را گسترش می‌دهند و در ازای آن، درصدی از مالکیت محصول را می‌خرند. برای مثال شرکت‌های بزرگی مانند آمازون، گوگل، اپل، سیسکو و… توسط سرمایه‌گذاران خطرپذیر تأمین شده‌اند.
امروزه کسب و کارهای موفق جهانی از شیوه‌ی سنتی فاصله گرفته و به سمت تکنولوژی و دانش رفته‌اند. از این رو، استارتاپ‌ها، بسیار مورد توجه سرمایه‌گذاران واقع شده‌اند.
ثروتمندترین افراد استارتاپی
استارتاپ‌ها می‌توانند سودهای نجومی به همراه داشته باشند. به همین خاطر است که سرمایه گذاران خطرپذیر به این شکل از کسب و کار علاقه‌مند هستند. برای مثال نگاهی به لیست ثروتمندترین افراد جهان بیندازید. در این لیست نام ایلان ماسک، زاکربرگ، استیو جابز و… خواهید دید. این افراد سرمایه‌شان را از طریق کسب و کارهای استارتاپی به دست آوردند. آن‌ها اکوسیستم اقتصاد را تغییر دادند و روی نگرش سرمایه‌گذاران تأثیر گذاشتند. از همین رو سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در حوزه‌های نوآور خطر کنند اما سود بیشتری به دست بیاورند. از آن جایی که این سرمایه‌گذاران اکثراً نهادها و صندوق‌ها هستند، زمانی وارد کار می‌شوند که بدانند ضرر چندانی نخواهند کرد؛ هرچند سرمایه گذاران VC قبل از پیدایش مفهوم استارتاپ، وجود داشتند. منظور این است که پس از رواج مشاغل استارتاپی آن‌ها به این سمت متمایل شدند.
سرمایه‌گذاران خطرپذیر چه کسانی هستند؟
به دلیل مبالغ بالای سرمایه‌گذاری خطرپذیر، معمولاً این سرمایه‌گذاران، افراد حقوقی، شرکت‌ها و نهادهای ثروتمند غیرِ شخصی(مردمی) مانند بانک‌ها، خیریه‌ها، بیمه‌ها و… هستند. این که سودِ حاصل صرف چه اموری می‌شود، وابسته به اهداف هر نهاد، متفاوت است.
سرمایه‌گذاران خطرپذیر چگونه کار می‌کنند؟
باید بدانید که سرمایه گذاران خطرپذیر به کسب و کارها پول قرض نمی‌دهند. آن‌ها صندوق وام نیستند، بلکه به ازای آن سرمایه، بخشی از سهام شرکت را می‌خرند.
VCها برای سرمایه‌گذاری روی یک محصول چند مرحله را طی می‌کنند:
● برگزیدن طرح یا ایده‌ی محصول
در این مرحله، سرمایه‌گذاران خطرپذیر محصول‌ها را بررسی می‌کنند تا ببینند کدام یک بازار بهتری خواهد داشت. پس از انتخاب طرح محصول، باید برای آن برنامه‌ریزی مالی و بودجه‌بندی کنند.
●تأمین مالی و انتخاب سرمایه‌گذاران
از آن‌جایی که سرمایه‌گذاران خطرپذیر اشخاص حقیقی نیستند، پس از بودجه‌بندی، باید نهاد سرمایه‌گذاری(بانک، خیریه، بیمه و…) را انتخاب کنند.
●مدیریت استارتاپ‌ها
هرچند سرمایه‌گذاران VC در مدیریت شرکت‌ها دخالتی ندارند، اما در آغاز کار، استارتاپ‌ها را در پی‌ریزی برنامه‌ی استراتژیک، جذب متخصص، نشانه‌گیری بازار هدف و… یاری می‌کنند.
● خروج سرمایه
در این مرحله اقداماتی که مربوط به خرید و فروش سهام است، انجام می‌شود. سرمایه‌گذار با خرید و فروش سهام خود، از سرمایه‌گذاری خارج می‌شود. در این مرحله آگاهی سرمایه‌گذاران نسبت به بورس و سهام اهمیت سرنوشت‌سازی دارد.
سرمایه گذاران خطر پذیر در ایران
زمانی که از سرمایه گذاری خطرپذیر در ایران صحبت می‌کنیم باید از فقدان‌های آن صحبت کنیم. سرمایه گذاران VC بیش از یک دهه است که فعالیت دارند اما کمتر سازمانی را می‌توان یافت که تمام شاخصه‌های این زمینه را رعایت کرده باشد. انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر ایران با حضور ۱۴ شرکت در سال ۱۳۹۱ ایجاد شد. این انجمن حدود ۹۰ عضو دارد. طبق آمارهای ارائه شده توسط انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر ایران، ۷۰ درصد سرمایه‌گذاری‌ها توسط صندوق‌های خصوصی انجام می‌شود. مشکلی که این سیستم دارد، عدم برخورد ساختارمند و بنگاهی به این حیطه است. شرکت‌های دانش‌بنیان هم زیر نظر نهاد ریاست جمهوری تأمین می‌شوند.
جمع‌بندی
درست است که استارتاپ‌ها، به شیوه‌ای که امروز شناخته می‌شوند، پدیده‌ای نوظهور هستند؛ اما سرمایه‌گذاران خطرپذیر قدمتی بیش از ظهور استارتاپ‌ها دارند. تاریخی که برای آن تخمین زده می‌شود بین ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ میلادی است. سرمایه‌گذاران VC سهم ویژه‌ای در حرکت چرخه‌ی اقتصاد و تولید دارند. به گفته‌ی اقتصاددانان، جوامعی که سرمایه‌گذاران خطرپذیر بیشتری دارند، اقتصاد موفق‌تری خواهد داشت. سرمایه‌گذاران خطرپذیر، به عنوان توسعه دهندگان شرکت‌های نوپا، باعث می‌شوند که تولیدات خصوصی، بدون موانع اقتصادی، به موفقیت و تولیدِ انبوه برسند.
